بررسی دلایل اعتماد به نفس پایین کودکان + روش های پیشگیری و درمان

افزایش اعتماد به نفس در کودکان در کودکان با اعتماد به نفس پایین یکی از چالش‌های اساسی خانواده‌هاست. کمبود اعتماد به نفس در کودکان ناشی از عوامل مختلفی مانند رفتار والدین، انتظارات غیرواقعی، نادیده گرفتن تلاش‌های کودک، مشکلات تحصیلی، فشارهای اجتماعی، و تجربیات منفی مانند شکست یا طرد اجتماعی است. اعتماد به نفس پایین بر سلامت روان، روابط اجتماعی، و پیشرفت تحصیلی کودک تأثیر منفی می‌گذارد و در مواقع عدم درمان و پیشگیری به موقع منجر به اختلال رفتاری کودکان میشود. 

منظور از اعتماد به نفس پایین کودکان چیست؟

اعتماد به نفس پایین در کودکان به معنای عدم باور به توانایی‌های خود است که  بر رفتار و عملکرد کودک در محیط‌های مختلف تأثیر منفی میگذارد. این کودکان از ترس شکست از مواجهه با چالش‌ها و تجربیات جدید خودداری می‌کنند و برای دستیابی به اهدافشان تلاشی نمیکنند چون همیشه خود را بازنده هر رقابتی میدانند.

عوامل مختلفی مانند شیوه‌های تربیتی نادرست، عدم حمایت کافی والدین یا مربیان و مقایسه‌های مداوم می‌توانند اعتماد به نفس کودک را کاهش دهند. همچنین تجربیات منفی مانند طرد شدن از سوی همسالان یا شکست‌های مکرر، مشکل کمبود اعتماد به نفس در کودکان را تضعیف می‌کنند. این وضعیت می‌تواند منجر به انزوای اجتماعی، کاهش مهارت‌های ارتباطی، و افت تحصیلی شود که در صورت عدم مداخله به‌موقع، ممکن است تا بزرگسالی ادامه یابد.

کلینیک روانشناسی کودک و نوجوانان دکتر دولت یاری با بهره گیری از جدیدترین متدهای روانشناسی در زمینه اختلالات رفتاری کودک و نوجوانان، بیش از ۱۵ سال فعالیت دارد. جهت دریافت مشاوره اختلالات روانشناسی کودک و نوجوانان میتوانید با کلینیک روانشناسی دکتر دولت یاری تماس گرفته و از مشاوره کارشناسان این مجموعه استفاده کنید.

علایم کمبود اعتماد به نفس در کودکان

 علائم کمبود اعتماد به نفس در کودکان به صورت‌های مختلفی خود را نشان داده و در هر کودک علائم متفاوتی از خود بروز میدهد. این علائم می‌توانند در جنبه‌های مختلف رفتاری، اجتماعی، احساسی و جسمی ظاهر شوند و مهم است که والدین و مربیان بتوانند به‌دقت این نشانه‌ها را شناسایی کنند. در اینجا به برخی از مهم‌ترین علائم اعتماد به نفس پایین در کودکان پرداخته‌ایم:

۱.اجتناب از چالش‌ها و ریسک‌پذیری

کودکانی که اعتماد به نفس پایین دارند به‌طور معمول از مواجهه با موقعیت‌های چالش‌برانگیز پرهیز می‌کنند. این کودکان از ترس شکست یا احساس ناتوانی، انجام کارهای جدید را به تأخیر می‌اندازند یا کاملاً از آن‌ها خودداری می‌کنند.

۲.ترس از قضاوت دیگران

این کودکان به‌شدت به نظر دیگران حساس هستند و از اینکه دیگران آن‌ها را مورد قضاوت یا انتقاد قرار دهند، می‌ترسند. این ترس باعث میشود که کودک از مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی یا گروهی اجتناب کند.

۳.ناامیدی سریع

کودکان با اعتماد به نفس پایین در برابر اولین مانع یا شکست، به سرعت دلسرد می‌شوند و ممکن است حتی قبل از تلاش دوباره، از ادامه کار منصرف شوند. این احساس ناامیدی به دلیل ترس از شکست یا عدم اعتماد به توانایی‌های خود است.

۴.خودکم‌بینی و مقایسه منفی با دیگران

کودکانی که دچار کمبود اعتماد به نفس هستند معمولاً خود را کمتر از دیگران می‌بینند و به طور مداوم خود را با دیگران مقایسه می‌کنند. این مقایسه‌ها معمولاً به‌گونه‌ای است که آن‌ها را در موقعیت پایین‌تری نسبت به همسالانشان قرار می‌دهد، این اتفاق منجر به تقویت احساس بی ارزشی در کودک میشود.

۵.مشکل در ایجاد و حفظ روابط اجتماعی

کودکان با اعتماد به نفس پایین در برقراری روابط با همسالان خود مشکلات زیادی داشته و غالبا از اجتماع پیرامون خود فاصله میگیرند. این مشکل به دلیل ترس از قضاوت و رد شدن از طرف دیگران است که می‌تواند منجر به انزوای اجتماعی و گوشه‌گیری کودک شود.

۶.احساس ناتوانی و درماندگی

کودکان با اعتماد به نفس پایین اغلب احساس می‌کنند که قادر به انجام کارهای ساده یا پیچیده نیستند. این احساس ناتوانی در مواجهه با چالش‌های جدید یا موقعیت‌های غیرمنتظره بیشتر بروز می‌کند.

۷.ترس از شکست

ترس از شکست یکی از ویژگی‌های عمده کودکانی است که اعتماد به نفس پایینی دارند. این کودکان از تلاش کردن برای رسیدن به اهداف خود اجتناب می‌کنند زیرا از عدم موفقیت یا شکست ترس دارند.

۸.انتقادپذیری پایین

کودکان با اعتماد به نفس پایین معمولاً انتقادها را به‌شدت به خود می‌گیرند و آن‌ را به‌عنوان توهین تلقی می‌کنند. این دسته از کودکان قادر به پذیرش نقد سازنده نیستند و ممکن است از پاسخ به انتقادها خودداری کنند.

۹.علائم جسمی ناشی از اضطراب

کودکانی که احساس اضطراب دارند در بیشتر مواقع دچار علائم جسمی مانند سردرد، دل‌درد، مشکلات خواب یا بی‌قراری میشوند. این علائم می‌توانند ناشی از فشارهای روانی و اضطراب درونی کودک باشند.

۱۰.رفتارهای جبرانی

برخی از کودکان برای جبران کمبود اعتماد به نفس خود به رفتارهای جبرانی مانند پرخاشگری، دروغ‌گویی یا انزوا روی می آورند. این رفتارها می‌توانند به‌عنوان مکانیزم‌هایی برای مقابله با احساسات منفی و ضعف‌های درونی کودک عمل کنند. شناسایی این علائم به والدین و مربیان کمک می‌کند تا به‌موقع برای تقویت اعتماد به نفس کودک اقدامات لازم را انجام دهند و کودک را در مسیر رشد شخصیتی سالم هدایت کنند.

درمان اعتماد به نفس پایین در کودکان

اعتماد به نفس پایین در کودکان یک مشکل چندبعدی و پیچیده است که برای درمان آن باید به ریشه‌های مختلف این مسئله توجه کرد. این مشکل نمی‌تواند به سادگی به کمبود مهارت یا توانایی‌های کودک نسبت داده شود، کمبود اعتماد به نفس تحت تأثیر عوامل مختلف محیطی، روانی و اجتماعی کودک قرار دارد. برای مثال، تجربیات منفی در دوران کودکی، انتقادهای مکرر از سوی والدین یا همسالان، و حتی فشارهای اجتماعی می‌توانند باعث کاهش اعتماد به نفس در کودک شوند. 

علاوه بر این شیوه‌های تربیتی نادرست و نبود حمایت عاطفی نیز به تضعیف احساس ارزشمندی کودک می‌انجامد. به همین دلیل شناسایی دقیق این عوامل و درک عمیق از آن‌ می‌تواند در فرآیند بهبود و افزایش اعتماد به نفس کودک بسیار مؤثر باشد.

دلایل اعتماد به نفس در کودکان

در ادامه به بررسی چند دلیل اعتماد به نفس پایین کودکان و روش های حل این مشکل می‌پردازیم:

۱.مقایسه‌های اجتماعی و احساس ناکافی بودن

کودکان در سنین رشد به شدت تحت تأثیر مقایسه خود با همسالان و افراد دیگر قرار می‌گیرند. این مقایسه‌ها اغلب منجر به احساس ناکافی بودن و کاهش اعتماد به نفس می‌شود. زمانی که کودک خود را با دیگران مقایسه می‌کند و به این نتیجه می‌رسد که به اندازه کافی خوب نیست، احساس ناامیدی و بی‌ارزشی می‌کند.

۲.سبک فرزندپروری نامناسب

سبک فرزندپروری والدین نقش بسیار مهمی در شکل‌گیری اعتماد به نفس کودکان ایفا می‌کند. والدینی که بیش از حد سختگیر، انتقادگر یا بی‌تفاوت هستند به طور جدی به اعتماد به نفس کودک آسیب می رسانند. انتظارات غیر واقع‌بینانه‌ والدین از کودک و مقایسه او با دیگران به شدت به کاهش اعتماد به نفس در کودکان دامن میزند.البته گاهی اوقات والدین به اشتباه سبب اعتماد به نفس کاذب در کودک می‌شوند که این مسئله نیز مخرب است.

۳.تجربه شکست

شکست‌های مکرر در زمینه‌های مختلف مانند تحصیل، روابط اجتماعی یا فعالیت‌های ورزشی می‌تواند به شدت به اعتماد به نفس کودک آسیب برساند و کودک رفته رفته اعتماد به نفس خود را از دست بدهد.

۴.عدم حمایت اجتماعی

حمایت نشدن کودکان از سمت خانواده، دوستان یا مربیان، تأثیر مستقیم در تربیت کودکان با اعتماد به نفس پایین دارد. با حمایت اجتماعی، کودک حس امنیت و ارزشمندی می‌کند و قوی‌تر با مشکلات مواجه می‌شود.

۵.مشکلات روانی و جسمی

برخی از بیماری‌های روانی مانند اضطراب و افسردگی، اختلال نقص توجه بیش‌فعالی، مشکلات جسمی مزمن و اختلالات یادگیری، علت اعتماد به نفس پایین در کودکان هستند.

۶.انتظارات غیر واقع‌بینانه

زمانی که والدین، مربیان یا جامعه از کودک بیش از حد انتظار داشته باشند، کودک احساس می‌کند که هرگز نمی‌تواند به آن انتظارات برسد و این امر سبب پایین آمدن اعتماد به نفس کودک می‌شود.

۷.کمال‌گرایی

کودکانی که کمال‌گرا هستند اغلب بخاطر ترس از شکست، از تلاش کردن اجتناب می‌کنند. این دسته از کودکان معتقدند که باید در همه کارها کامل باشند و هرگونه اشتباه را نشانه‌ای از ناتوانی خود می‌دانند.

اعتماد به نفس پایین در کودکان

اعتماد به نفس پایین در کودکان می‌تواند بر روابط اجتماعی، سلامت روان و عملکرد تحصیلی آن‌ها تأثیرات منفی بگذارد. این مشکل ناشی از تربیت نادرست، فشارهای اجتماعی، شکست‌های مکرر یا عدم حمایت از سوی اطرافیان باشد و اگر به موقع مدیریت نشود منجر به مشکلات جدی رفتاری در سنین بزرگسالی میشود. والدین نقش مهمی در شکل‌گیری اعتماد به نفس کودکان دارند. شیوه‌های تربیتی، نوع تعامل و ایجاد محیطی حمایت‌گر می‌تواند حس ارزشمندی را در کودک تقویت کند.

 پدران نقش مهمی در بهبود اعتماد به نفس کودکان ایفا می‌کنند؛ پدران با داشتن اعتماد به نفس بالا میتوانند لگوی مثبتی برای فرزندان خود باشند و به آن‌ها کمک کنند تا احساس توانمندی کنند.برای رفع این مشکل همکاری والدین، مربیان و روانشناسان ضروری است. این همکاری می‌تواند به کودک کمک کند تا با چالش‌های روانی مقابله کرده و اعتماد به نفس خود را بازیابد. ایجاد محیطی امن و حمایتگر برای رشد سالم کودک اهمیت ویژه‌ای دارد.

 نقش والدین در درمان اعتماد به نفس پایین کودکان

والدین به عنوان نخستین و مهم‌ترین شخصیت‌های تاثیرگذار در زندگی کودک، نقشی حیاتی در ساخت اعتماد به نفس دارند. والدین کودک می‌توانند با فراهم کردن محیطی امن و حمایتی، به کودک این احساس را بدهند که مورد توجه و پذیرش قرار دارد.

 تشویق مداوم، قدردانی از تلاش‌های کودک و تصدیق دستاوردهای کوچک او، می‌تواند به کودک کمک کند تا اعتماد به نفس خود را تقویت کند.  والدین باید از مقایسه‌های منفی کودک با دیگران بپرهیزند، زیرا این مقایسه‌ها می‌توانند احساس ناتوانی و خودکم‌بینی در کودک ایجاد کنند. در مقابل دادن مسئولیت‌های مناسب به کودک و ایجاد فرصت‌های مستقل برای تصمیم‌گیری، موجب تقویت حس خودکفایی و استقلال در او می‌شود.

نقش روانشناسان در درمان اعتماد به نفس پایین در کودکان

روانشناسان نقش مهمی در تشخیص و درمان اعتماد به نفس پایین در کودکان دارند. نخستین گام در این فرایند، شناسایی دقیق علل و ریشه‌های مشکلات کودک است. روانشناسان با استفاده از ابزارهای تشخیصی مناسب، می‌توانند مشکلات عاطفی، اجتماعی و روانی کودک را شناسایی کرده و برای درمان آن برنامه‌ریزی کنند. سپس با طراحی یک برنامه درمانی فردی متناسب با نیازهای خاص کودک، می‌توانند به او کمک کنند تا با ابزارهای مقابله‌ای مؤثر مانند تفکر مثبت، مقابله با اضطراب و بهبود مهارت‌های اجتماعی، اعتماد به نفس خود را بازیابد. 

کلینیک روانشناسی کودک و نوجوان دکتر دولت یاری به عنوان کلینیک پیشرفته روان درمانی در حوزه کودک و نوجوانان، آماده ارائه خدمات روانشناسی با بهره گیری از جدیدترین متدهای روانشناسی به متقاضیان گرامی است. 

در مواجهه با کودک با اعتماد به نفس پایین چه کنیم؟!

اعتماد به نفس پایین در کودکان یک مشکل پیچیده است که اغلب ریشه در عوامل متعددی از جمله سبک‌های فرزندپروری، مقایسه‌های مداوم با دیگران، تجربه‌های شکست‌های پی‌درپی و کمبود حمایت‌های اجتماعی دارد. این مشکل خود را از طریق علائمی نظیر اجتناب از مواجهه با چالش‌ها، ترس از قضاوت و قضاوت‌های منفی دیگران، ناامیدی سریع در برابر مشکلات و دشواری در برقراری روابط اجتماعی نشان می‌دهد.

 با این حال، خوشبختانه این مشکل قابل درمان است و با استفاده از روش‌های مناسب می‌توان به تقویت اعتماد به نفس در کودکان کمک کرد. والدین، مربیان و روانشناسان به عنوان ارکان اصلی این فرایند می‌توانند با همکاری و اقدامات هماهنگ، به کودک کمک کنند تا اعتماد به نفس خود را بازیابد و با انگیزه و خودباوری به سوی اهداف خود گام بردارد.

مشاوره کودک و نوجوانان

مجموعه روانشناسی کودکان و نوجوانان دکتر دولت یاری به نشانی https://drdolatyari.com بیش از ۱۵ سال در حوزه کودک و نوجوان و خانواده سابقه کاردرمانی دارد. هدف مجموعه روانشناسی کودکان و نوجوانان دکتر دولت یاری به عنوان روانشناس کودک در کرج از آموزش‌ها استفاده از جدیدترین متدهای روانشناسی واکسیناسیون روان است.

در مجموعه روانشناسی کودکان و نوجوانان دکتر دولت یاری انواع خدمات مشاوره کودکان مانند درمان بیش فعالی کودکان، درمان اختلالات یادگیری کودکان، درمان اختلالات یادگیری در کودکان، اختلالات رفتاری کودکان، اختلال شخصیت در کودکان، درمان اختلال دیکته نویسی، اختلال ریاضی در کودکان، اختلال خواندن در کودکان، استعداد یابی کودکان با استفاده از جدیترین روش ها و متدها انجام میشود. جهت دریافت مشاوره کودکان و نوجوانان با شماره زیر تماس بگیرید:

شماره مطب: ۰۲۶۳۲۷۳۸۱۳۳

آدرس مطب: کرج، چهارراه طالقانی به سمت میدان شهدا، ساختمان پزشکان آراد، طبقه ۷ واحد ۷۰۲