مانند هر سرگرمی دیگری، شروع کار با یک تلسکوپ زمانی که نمی‌دانید از کجا باید شروع کنید، می‌تواند دلهره‌آور باشد. حالا که من این مرحله‌های یادگیری را پشت سر گذاشته‌ام، می‌خواهم تجربه‌ام را با شما به اشتراک بگذارم.
دو مشخصه اصلی وجود دارد که باید به آن‌ها توجه کنید
هر زمانی که در گذشته یک تلسکوپ به دستم می‌رسید و نمی‌توانستم چیزی ببینم، اولین فرض من این بود که دارم اشتباه استفاده می‌کنم. اما حقیقت این است که بسیاری از تلسکوپ‌های مخصوص مبتدیان قدرت کافی برای دیدن چیزی فراتر از ماه را ندارند و حتی ماه را هم به‌صورت تار نشان می‌دهند. درست مانند یک جفت دوربین دوچشمی، شما نمی‌توانید بیشتر از توان لنز چیزی ببینید.
دو مشخصه حیاتی وجود دارد که باید هنگام انتخاب تلسکوپ به آن‌ها توجه کنید. اگر قبلاً برای خرید دوربین DSLR جستجو کرده باشید، این مفاهیم برایتان آشنا خواهد بود.
دیافراگم (Aperture)
دیافراگم به دهانه‌ای که نور را دریافت می‌کند یا به آینه داخلی تلسکوپ که نور را منعکس می‌کند، اشاره دارد (بسته به نوع تلسکوپ). در هر دو حالت، دیافراگم نشان می‌دهد که تلسکوپ شما چقدر نور می‌تواند دریافت کند. اگر تلسکوپ نتواند نور زیادی جذب کند، نمی‌تواند تصویر واضحی ارائه دهد. همچنین اگر نتواند نور ضعیف و دوردست را دریافت کند، نمی‌تواند فاصله‌های زیاد را ببیند.
به‌عنوان مثال، شرکت Celestron می‌گوید تلسکوپی که من استفاده می‌کنم، مدل 114LCM، دیافراگمی برابر با ۱۱۴ میلی‌متر دارد. این اندازه بازتابنده درون تلسکوپ است. هرچه بزرگ‌تر باشد، بهتر است. مدل جدیدتری از همین تلسکوپ اکنون با دیافراگم ۱۲۵ میلی‌متر عرضه شده است.
فاصله کانونی (Focal Length)
فاصله کانونی تعیین‌کننده میدان دید شماست. به زبان فنی، فاصله کانونی به فاصله بین نقطه ورودی نور به تلسکوپ (یا از آینه داخلی که نور را منعکس می‌کند) تا نقطه کانونی (که دقیقاً جلوی چشمی قرار دارد) گفته می‌شود.
من با تلسکوپی کار می‌کنم که فاصله کانونی آن ۱۰۰۰ میلی‌متر است. هرچه فاصله کانونی بلندتر باشد، تصویر بزرگ‌نمایی شده‌تر و میدان دید کوچک‌تری خواهید داشت که برای مشاهده ماه یا سیاره‌های خاص عالی است. از طرف دیگر، فاصله کانونی کوتاه‌تر با میدان دید بزرگ‌تر می‌تواند برای مشاهده قسمت‌هایی از کهکشان راه شیری مناسب‌تر باشد.
نکته: روش‌های مختلفی برای ساخت تلسکوپ وجود دارد، بنابراین در حالی که این اطلاعات به‌طور کلی برای اکثر تلسکوپها صادق است، مدل‌های تخصصی‌تری هم وجود دارند که از قوانین معمول پیروی نمی‌کنند. برخی از این تلسکوپها ممکن است آینه‌های بیشتری داشته باشند و با استفاده از قطعات کوچکتر بتوانند فاصله‌های دورتر را مشاهده کنند.
هرچه آینه بزرگ‌تر باشد، دید بهتری خواهید داشت
پس در هنگام خرید تلسکوپ به چه چیزی باید توجه کنید؟ به‌طور کلی، بزرگ‌ترین آینه‌ای را که بودجه‌تان اجازه می‌دهد انتخاب کنید. اگر تلسکوپ شما آینه بزرگی داشته باشد، می‌تواند نمای گسترده‌تری از آسمان شب ارائه دهد و اجرام آسمانی را که با چشم غیرمسلح یا یک تلسکوپ ضعیف‌تر قابل مشاهده نیستند، نشان دهد.
برای مثال، تلسکوپ Sky-Watcher Classic Dobsonian با قطر ۸ اینچ دارای آینه‌ای به اندازه ۲۰۳ میلی‌متر است. این اندازه تقریباً دو برابر اندازه آینه در تلسکوپ من است! این تلسکوپ نه‌تنها می‌تواند اجرام بیشتری را مشاهده کند، بلکه تصاویر واضح‌تر و با جزئیات بیشتری را نیز ارائه می‌دهد.
اما نکته منفی چیست؟
با داشتن آینه بزرگ‌تر، وزن تلسکوپ نیز بیشتر می‌شود. این یعنی چنین تلسکوپی به‌طور ذاتی کمتر قابل‌حمل و شکننده‌تر است. اگر بیشتر اوقات از خانه به تماشای ستارگان می‌پردازید، عالی است! اما اگر مجبورید برای دیدن آسمان با آلودگی نوری کمتر به مکان‌های دیگری سفر کنید، شاید این تلسکوپ گزینه ایده‌آلی نباشد.
در مورد هر تلسکوپی که می‌خواهید بخرید، مطمئن شوید که سه‌پایه‌ی محکمی دارد؛ بنابراین حتماً نظرات و بررسی‌های کاربران را مطالعه کنید.
بگذارید کامپیوتر خودش تلسکوپ را تنظیم کند
بگذارید یک راز را با شما در میان بگذارم—من اصلاً نمی‌دانم چطور ستاره‌ها را در آسمان پیدا کنم. البته، می‌توانم به بالا نگاه کنم و ماه را ببینم. گاهی حتی می‌توانم حدس بزنم که کدام ستاره‌ی پرنور در واقع زهره (Venus) یا مریخ (Mars) است. اما اگر از من بخواهید که تلسکوپ را به‌صورت دستی به سمت یک جرم آسمانی خاص تنظیم کنم، واقعاً مناسب این کار نیستم (حداقل فعلاً).
به همین دلیل است که داشتن یک تلسکوپ کامپیوتری برای علاقه‌مندان تازه‌کار به نجوم ضروری است. با تلسکوپ من، فقط کافی است دکمه‌ای روی ریموت را فشار دهم و تماشا کنم که چگونه تلسکوپ به‌صورت خودکار به سمت سیاره، ستاره یا هر جرم آسمانی دیگری که انتخاب کرده‌ام، تنظیم می‌شود.
مدل‌های مختلف تلسکوپ کامپیوتری عملکرد متفاوتی دارند و دقت آن‌ها نیز متفاوت است. نمی‌توانم بگویم کدام برند بهترین است، اما می‌دانم که تلسکوپ Celestron این قابلیت را دارد که از کامپیوتر بخواهیم ما را به تماشای سیارات، ستاره‌ها، صورت‌های فلکی و چیزهای دیگر ببرد. حتی تورهای داخلی برای مبتدیان مطلق دارد که نمی‌دانند اصلاً چه چیزهایی در آسمان جالب است. هیچ قضاوتی در کار نیست، تخیل ما هنوز فراتر از ماه و سیارات نرفته است.
بعضی تلسکوپها برای کار کردن به یک ریموت نیاز دارند، ریموتی که شبیه و با حسی مانند تلفن‌های سیمی دهه ۱۹۹۰ است.
مدل‌های جدیدتر و گران‌تر به همراه اپلیکیشن گوشی هوشمند
مدل‌های جدیدتر و گران‌تری از تلسکوپها وجود دارند که می‌توانند با گوشی هوشمند جفت شوند و تمام کارها را از طریق یک اپلیکیشن انجام دهید. هر دو نوع تلسکوپ (کامپیوتری و دستی) مزایا و معایب خود را دارند. تلسکوپی که وابسته به اپلیکیشن نیست، تضمین می‌کند که حتی بدون پشتیبانی نرم‌افزاری مداوم از سوی سازنده همچنان کار خواهد کرد، اما احتمالاً کار کردن با آن کمی دست‌وپاگیرتر خواهد بود.
البته این به این معنی نیست که حتماً باید از یک تلسکوپ کامپیوتری استفاده کنید تا بتوانید چیزی در آسمان ببینید! اگر الکترونیک کمی فراتر از بودجه شما است، داشتن یک جفت دوربین دوچشمی می‌تواند به شما کمک کند قبل از استفاده از تلسکوپ، تفاوت بین اجرام آسمانی را تشخیص دهید. یکی از نکات مفید برای تازه‌کاران در نجوم این است که در واقع می‌توانید با یک جفت دوربین دوچشمی ساده هم چیزهای زیادی را در آسمان ببینید و حتی شاید اصلاً به تلسکوپ نیاز نداشته باشید!
تلسکوپ من همچنین دارای یک تلسکوپ کوچکتر با یک نشانگر لیزری متصل است. می‌توانید این ابزار را برای تلسکوپ‌هایی که به‌صورت پیش‌فرض ندارند تهیه کنید و از آن‌ها برای کمک به تنظیم و هم‌راستایی تلسکوپ استفاده کنید.
در این مرحله، امیدوارم انگیزه پیدا کرده باشید که یک تلسکوپ بخرید و دیدگاه‌تان را به ستارگان معطوف کنید. اما اگر هنوز تمایلی به انجام تحقیقات خود ندارید، باید بگویم که تلسکوپ کامپیوتری Celestron NexStar 5SE که بیشتر مبتدیان از آن راضی خواهند بود. این مدل به‌اندازه کافی به شما کمک می‌کند تا بفهمید آیا این سرگرمی برای شما مناسب است یا خیر، و اگر تلسکوپ کاملاً آن‌چه می‌خواهید را انجام نمی‌دهد، احتمالاً در نهایت با دید روشن‌تری از آن‌چه دقیقاً دفعه بعد به دنبال آن هستید، مواجه خواهید شد.
