تا حالا به این فکر کردید که مرورگرتون چطور کار می‌کنه؟ اگه لایه‌های سطحی رو کنار بزنید، به چیزی جالب در هسته‌ی اون می‌رسید. گوگل کروم بر پایه‌ی چیزی به نام «کرومیوم» ساخته شده، و شاید براتون جالب باشه بدونید که تعداد زیادی از مرورگرهای دیگه هم همین ویژگی مشترک رو دارن.
هسته متن‌باز کروم
به‌زبان ساده، «کرومیوم» نام پروژه‌ای متن‌باز است که بخش عمده‌ای از کد مرورگر گوگل کروم را تشکیل می‌دهد. متن‌باز بودن به این معناست که کد منبع آن به‌صورت رایگان در دسترس است و هر کسی می‌تواند آن را بررسی، ویرایش یا توزیع کند. این ساختار مشارکتی باعث شده تا توسعه‌دهندگان از سراسر جهان بتوانند در بهبود آن نقش داشته باشند.
اولین نسخه‌ی کرومیوم در سپتامبر ۲۰۰۸، همزمان با کروم، منتشر شد. از همان ابتدا، نبود رمز عبور اصلی برای ورودهای ذخیره‌شده باعث نگرانی برخی کاربران شد، اما گوگل در برابر اضافه کردن آن مقاومت کرد. با این حال، توسعه‌ی پروژه با سرعت خوبی پیش رفت. در نسخه‌ی سوم، پشتیبانی از لینوکس اضافه شد و تم‌های بومی به آن راه پیدا کردند. عملکرد بهبود یافت و طراحی رابط کاربری به‌سمت سادگی و مینیمالیسم پیش رفت. قابلیت‌هایی مثل نمایشگر داخلی فایل‌های PDF و پشتیبانی از فرمت‌های ویدیویی جدید نیز افزوده شدند.
در سال ۲۰۱۱ صحبت‌هایی درباره تغییرات بزرگ در رابط کاربری مطرح شد، حتی ایده‌ی حذف نوار آدرس نیز بررسی شد، اما در نهایت کنار گذاشته شد. تمرکز اصلی به‌سمت مرورگری سبک‌تر، یکپارچه‌سازی بهتر با اپلیکیشن‌های وب، ویژگی‌های ابری و پشتیبانی از صفحه‌نمایش لمسی رفت. در این دوره شاهد اضافه شدن قابلیت پشتیبانی از چند پروفایل کاربری و بهبود امنیت با شناسایی بدافزارها بودیم.
در سال‌های بعد، سرویس همگام‌سازی (Sync) کروم برای کرومیوم نیز در دسترس قرار گرفت. رابط‌های برنامه‌نویسی (API) جدیدی معرفی شدند که امکان ارتباط بهتر بین وب‌سایت‌ها و مرورگر را فراهم می‌کردند. همچنین گوگل به‌صورت رسمی از موتور رندرینگ WebKit اپل جدا شد و مسیر مستقلی را در پیش گرفت.
به‌روزرسانی‌های اخیر بیشتر بر بهبود امنیت و تغییرات ظاهری (طراحی رابط کاربری) متمرکز بوده‌اند.
اما کرومیوم فقط مخصوص مرورگر کروم نیست. این پروژه پایه و اساس بسیاری از مرورگرهای دیگر نیز هست—مرورگرهایی که احتمالاً اسم‌شان را شنیده‌اید. استفاده از یک زیربنای مشترک باعث می‌شود این مرورگرها عملکردهای اصلی مشابهی داشته باشند، اما در عین حال بتوانند ویژگی‌ها و طراحی‌های منحصربه‌فرد خودشان را اضافه کنند. بنابراین وقتی در حال وب‌گردی با مرورگری غیر از کروم هستید، احتمال زیادی وجود دارد که در پشت صحنه، کرومیوم نقش مهمی ایفا کند.
کرومیوم یک پروژه تیمی است
تعداد زیادی مرورگر وجود دارند که بر پایه کرومیوم ساخته شده‌اند، اما همه آن‌ها با هم برابر نیستند. به عنوان مثال، گوگل کروم یک مرورگر انحصاری (Proprietary) است. گوگل کد کرومیوم را برمی‌دارد و اجزای بسته و غیرمتن‌باز خود را به آن اضافه می‌کند، بنابراین دیگر به‌طور کامل متن‌باز نیست. بسیاری از مرورگرهایی که بر پایه کرومیوم ساخته شده‌اند انحصاری هستند، اما برخی همچنان کاملاً متن‌باز باقی مانده‌اند.
مرورگرهای انحصاری (Proprietary):
- Arc
- Amazon Silk
- Avast
- Comodo Dragon
- DuckDuckGo
- Ecosia Browser
- Epic
- Google Chrome
- Huawei
- Maxthon
- Microsoft Edge
- Naver Whale
- NetFront
- Opera
- Puffin
- Samsung Internet
- Sleipnir
- SRWare Iron
- UC Browser
- Vivaldi
مرورگرهای متن‌باز (Open Source):
- Brave
- Dooble
- Falkon
- Konqueror
- Otter
- qutebrowser
- Supermium
- ungoogled-chromium
گوگل از ابتدا مالک پروژه کرومیوم بوده، اما تنها توسعه‌دهنده آن نیست. شرکت‌هایی مانند مایکروسافت، Igalia، یاندکس، اینتل، سامسونگ، ال‌جی، اپرا و ویوالدی هم در توسعه این پروژه سهیم بوده‌اند. برخی از این مشارکت‌ها وارد سایر مرورگرهای مبتنی بر کرومیوم نیز می‌شوند و در نهایت باعث بهبود تجربه کاربری برای همه می‌گردند.
استفاده از کرومیوم به عنوان مرورگر؟
ممکن است با خودتان فکر کرده باشید: «اگه کرومیوم پایه‌ی گوگل کرومه، پس می‌تونم از خودِ کرومیوم به عنوان مرورگر اصلی استفاده کنم؟» پاسخ اینه که بله، کاملاً می‌تونید. در واقع، سیستم‌هایی وجود دارند که به‌طور خودکار آخرین نسخه‌ی کرومیوم رو کامپایل و به‌صورت اپلیکیشن قابل نصب ارائه می‌کنند. این نسخه‌ها تقریباً نسخه‌ای پایه و خام از چیزی هستند که در نهایت تبدیل به گوگل کروم می‌شه.
اما هرچند از نظر فنی ممکنه، استفاده از نسخه‌ی خام کرومیوم به‌عنوان مرورگر اصلی، چالش‌هایی داره. یکی از تفاوت‌های آشکار اینه که سرویس‌ها و قابلیت‌های اختصاصی گوگل توی کرومیوم وجود نداره. مثلاً همگام‌سازی (Sync) حساب کاربری برای بوکمارک‌ها، تاریخچه، رمزهای عبور و تنظیمات بین دستگاه‌های مختلف، توی کرومیوم نیست. همچنین، به‌روزرسانی‌های خودکار هم وجود نداره، و شما باید به‌صورت دستی مرورگر رو آپدیت کنید.
یکی دیگه از کمبودها، پشتیبانی نکردن از تکنولوژی‌های مدیریت حقوق دیجیتال (DRM) هست. بنابراین، برخی از سرویس‌های پخش آنلاین مثل نتفلیکس ممکنه روی نسخه‌ی خام کرومیوم درست کار نکنن.
ایده‌ی استفاده مستقیم از هسته‌ی متن‌باز ممکنه برای بعضی‌ها که قصد دارن از محصولات گوگل فاصله بگیرن، جذاب باشه. اما در لیستی که پیش‌تر دیدیم، گزینه‌های خیلی بهتری برای یه تجربه‌ی بدون گوگل وجود داره.
به‌طور خلاصه، می‌تونید کرومیوم رو مثل اندروید در نظر بگیرید. گوگل و شرکت‌های دیگه در پروژه متن‌باز اندروید مشارکت می‌کنن، که بعد توسط سازندگان مختلف شخصی‌سازی می‌شه (مثل One UI، OxygenOS، Pixel UI). بله، شما می‌تونید نسخه‌ی خام اندروید رو هم روی گوشی اجرا کنید، ولی خیلی از قابلیت‌های کلیدی رو از دست می‌دید.
پس در نهایت، هرچند استفاده از کرومیوم ممکنه، اما بهتره به چشم یک موتور خام بهش نگاه کنید، نه یه ماشین کامل. برای استفاده روزمره، یه مرورگر کامل مثل Brave، Vivaldi یا حتی Firefox انتخاب بهتری خواهد بود، چون هم راحت‌تره و هم امکانات بیشتری داره، در عین حفظ امنیت و حریم خصوصی.
