افزایش سرعت لینوکس مینت با جدیدترین تنظیمات بهینه‌سازی عملکرد سیستم

کندی سیستم و زمان‌های بوت آهسته معمولاً ناشی از سرویس‌های غیرضروری، برنامه‌های آغازین حجیم و تنظیمات قدیمی swap در لینوکس مینت است. رفع این مشکلات با استفاده از تنظیمات بهینه‌سازی هدفمند، باعث افزایش قابل توجه سرعت پاسخ‌دهی سیستم و تجربه کاربری بهینه‌تر می‌شود.

بهینه‌سازی استفاده از حافظه و swap سیستم

مرحله ۱: فعال‌سازی zswap برای فشرده‌سازی swap در RAM. این ویژگی هسته پیش از اینکه داده‌ها به swap دیسک منتقل شوند، آنها را فشرده کرده و میزان ورودی/خروجی دیسک را کاهش می‌دهد. یک ترمینال باز کرده و فایل پیکربندی GRUB را ویرایش کنید:

sudo xed /etc/default/grub

سطر مربوط به GRUB_CMDLINE_LINUX_DEFAULT= را پیدا کنید. برای سیستم‌هایی با حافظه RAM ۴ گیگابایت یا کمتر، از این مقدار استفاده کنید:

GRUB_CMDLINE_LINUX_DEFAULT="quiet splash zswap.enabled=1 zswap.max_pool_percent=40 zswap.zpool=zsmalloc zswap.compressor=lz4"

برای سیستم‌های با حافظه بیشتر از ۴ گیگابایت، پارامتر zswap.max_pool_percent را حذف کرده و از مقدار پیش‌فرض ۲۰% استفاده کنید:

GRUB_CMDLINE_LINUX_DEFAULT="quiet splash zswap.enabled=1 zswap.zpool=zsmalloc zswap.compressor=lz4"

فایل را ذخیره کرده و ببندید. سپس GRUB را بروزرسانی کرده و ماژول مورد نیاز را به initramfs اضافه کنید:

sudo update-grub
sudo xed /etc/initramfs-tools/modules

در خط جدید، zsmalloc را اضافه کرده و ذخیره کنید. سپس initramfs را بروزرسانی کنید:

sudo update-initramfs -uk all

سیستم را ری‌استارت کنید و پس از آن برای تایید فعال بودن zswap، دستور زیر را اجرا کنید:

sudo dmesg | grep zswap

مرحله ۲: کاهش swappiness برای کاهش استفاده از swap دیسک. مقدار ۳۰ برای دسکتاپ‌ها بهینه است. آن را با دستور زیر تنظیم کنید:

echo "vm.swappiness=30" | sudo tee /etc/sysctl.d/7-swappiness.conf

سیستم را ری‌استارت کرده و با دستور زیر تنظیم جدید را تایید کنید:

cat /proc/sys/vm/swappiness

بهینه‌سازی خدمات راه‌اندازی و پس‌زمینه

مرحله ۱: غیرفعال کردن برنامه‌های غیرضروری در زمان راه‌اندازی. ابزار برنامه‌های راه‌اندازی را از منو باز کرده (Menu > Preferences > Startup Applications در Cinnamon/MATE، یا جستجوی “Session and Startup” در Xfce) و سرویس‌هایی که نیاز ندارید را غیرفعال کنید.

سرویس‌هایی مانند:

• System Reports
• mintwelcome
• پشتیبانی از NVIDIA Prime (اگر GPU NVIDIA ندارید)
• Warpinator (اگر از اشتراک‌گذاری فایل محلی استفاده نمی‌کنید)

مرحله ۲: از دستور systemd-analyze blame برای شناسایی سرویس‌های با زمان بوت آهسته استفاده کنید. برای غیرفعال کردن هر سرویس غیرضروری از دستور زیر استفاده کنید:

sudo systemctl disable servicename

در اینجا servicename را با نام سرویس مورد نظر خود جایگزین کنید. احتیاط کنید؛ غیرفعال کردن سرویس‌های حیاتی می‌تواند مانع از بوت شدن صحیح سیستم شود.

غیرفعال کردن جلوه‌های تصویری و استفاده از محیط‌های دسکتاپ سبک‌تر

مرحله ۱: غیرفعال کردن جلوه‌های تصویری. برای Cinnamon، از منو > Preferences > Effects بروید و تمامی جلوه‌ها را غیرفعال کنید. در MATE، به Desktop Settings > Windows رفته و Window Manager را به Marco + Compton تغییر دهید تا تجربه‌ای سبک‌تر داشته باشید.

مرحله ۲: در صورت استفاده از سخت‌افزار قدیمی، به یک محیط دسکتاپ سبک مانند LXDE یا Xfce سوئیچ کنید:

برای LXDE:

sudo apt-get install lxde

یا برای Xfce:

sudo apt-get install xfce4

از سیستم خارج شده و محیط جدید خود را در صفحه ورود انتخاب کنید.

پاکسازی نرم‌افزارهای غیرضروری و فایل‌های اضافی

مرحله ۱: حذف بسته‌ها و برنامه‌های غیرضروری برای آزادسازی فضای دیسک و حافظه. از طریق مدیر نرم‌افزار برنامه‌های نصب‌شده را بر اساس اندازه مرتب کرده و آنهایی که استفاده نمی‌کنید را حذف کنید.

مرحله ۲: از ابزارهای پاکسازی سیستم مانند Stacer برای حذف خودکار فایل‌های اضافی استفاده کنید:

sudo apt install stacer

Stacer را اجرا کرده و از ماژول System Cleaner برای پاکسازی کش‌ها، لاگ‌ها و فایل‌های موقت استفاده کنید. قبل از حذف، فایل‌ها را مرور کنید تا از حذف فایل‌های مهم جلوگیری شود.

بهینه‌سازی عملکرد SSD

مرحله ۱: فعال کردن TRIM دوره‌ای برای SSDها به منظور حفظ سرعت نوشتن و طول عمر. یک override برای تایمر systemd fstrim ایجاد کنید:

sudo mkdir -pv /etc/systemd/system/fstrim.timer.d
sudo nano /etc/systemd/system/fstrim.timer.d/override.conf

مقدار زیر را اضافه کنید:

[Timer]
OnCalendar=daily

این کار TRIM را به‌صورت روزانه برنامه‌ریزی می‌کند و SSD شما را در وضعیت بهینه نگه می‌دارد.

مرحله ۲: پارتیشن‌های SSD را با گزینه‌های noatime و commit=600 برای کاهش نوشتن‌های غیرضروری نصب کنید. فایل /etc/fstab را ویرایش کرده و خط پارتیشن ریشه را به‌روزرسانی کنید:

UUID=xxxx / ext4 errors=remount-ro,noatime,commit=600 0 1

جایگزین xxxx با UUID واقعی پارتیشن خود. فایل را ذخیره کرده و سیستم را ری‌استارت کنید.

مدیریت تنظیمات قدرت و بی‌سیم

مرحله ۱: غیرفعال کردن مدیریت قدرت WiFi برای بهبود سرعت و قابلیت اطمینان بی‌سیم، به‌ویژه در لپ‌تاپ‌ها. وضعیت فعلی را بررسی کنید:

iwconfig

اگر مدیریت قدرت فعال است، آن را غیرفعال کنید:

sudo sed -i 's/3/2/' /etc/NetworkManager/conf.d/default-wifi-powersave-on.conf

سیستم را ری‌استارت کرده و با دستور iwconfig تایید کنید که مدیریت قدرت اکنون غیرفعال شده است.

مرحله ۲: برای چیپست‌های بی‌سیم Intel، قابلیت Tx AMPDU را فعال کنید تا توان عبور داده‌ها افزایش یابد. ابتدا بررسی کنید که ماژول iwlwifi بارگذاری شده است:

lsmod | grep iwlwifi

اگر موجود است، AMPDU را فعال کنید:

echo "options iwlwifi 11n_disable=8" | sudo tee /etc/modprobe.d/iwlwifi-speed.conf

سیستم را ری‌استارت کنید تا تغییرات اعمال شود.

بهینه‌سازی تنظیمات مرورگر وب و برنامه‌ها

مرحله ۱: تعداد افزونه‌ها و افزونه‌های مرورگر را محدود کنید. افزونه‌های زیاد موجب کندی مرورگرهایی مانند Firefox و Chrome می‌شوند. افزونه‌هایی که به‌طور فعال از آنها استفاده نمی‌کنید، حذف کنید.

مرحله ۲: برای کاهش نوشتن‌های دیسک و استفاده از حافظه در Firefox، دستور about:config را باز کرده و مقادیر زیر را تنظیم کنید:

browser.sessionstore.interval = 150000000
browser.cache.disk.enable = false
browser.cache.memory.capacity = 524288

مقدار browser.cache.memory.capacity را به ۵۱۲ MB یا ۱GB تنظیم کنید اگر حافظه RAM کافی دارید. Firefox را مجدداً راه‌اندازی کنید تا تغییرات اعمال شوند.

حذف سرویس‌ها و ویژگی‌های غیرضروری سیستم

مرحله ۱: اگر از جستجوی فایل سیستم استفاده نمی‌کنید، بسته mlocate را حذف کنید. این فرآیند پس‌زمینه می‌تواند منابع سیستم را در سخت‌افزارهای ضعیف مصرف کند:

sudo apt-get purge mlocate locate

مرحله ۲: اگر هرگز از گزارش‌های فایروال استفاده نمی‌کنید، آن را غیرفعال کنید تا فضای دیسک صرفه‌جویی شود و فعالیت پس‌زمینه کاهش یابد:

sudo ufw logging off

برای فعال‌سازی مجدد گزارش‌گیری در صورت نیاز:

sudo ufw logging low

تنظیم سیستم برای سیستم‌های با RAM سنگین

مرحله ۱: اگر سیستم شما بیش از ۱۶GB RAM دارد، /tmp را به‌عنوان tmpfs (دیسک RAM) برای سرعت دسترسی به فایل‌های موقت و کاهش نوشتن‌های دیسک نصب کنید:

sudo cp -v /usr/share/systemd/tmp.mount /etc/systemd/system/
sudo systemctl enable tmp.mount

سیستم را ری‌استارت کنید و وضعیترا بررسی کنید:

systemctl status tmp.mount

برای محدود کردن حداکثر استفاده از RAM توسط /tmp، فایل پیکربندی را ویرایش کرده و مقدار size=2G یا مقدار دلخواه دیگر تنظیم کنید.

تنظیم CPU در حالت عملکردی (در صورت نیاز)

مرحله ۱: برای کارهایی که به بیشترین سرعت CPU نیاز دارند (مانند بازی یا کامپایل)، ابزار cpupower-gui را نصب کرده و استفاده کنید:

sudo apt-get install cpupower-gui

برنامه را اجرا کرده و governor را روی performance تنظیم کنید. توجه داشته باشید که این کار مصرف انرژی و حرارت را افزایش می‌دهد، پس برای استفاده روزانه به حالت powersave یا schedutil برگردید.

پاکسازی و نگهداری سیستم

مرحله ۱: به‌طور منظم بسته‌های بلااستفاده را حذف کرده، لاگ‌های سیستم را پاک کرده و سطل زباله را خالی کنید. با دستورات زیر این کارها را خودکارسازی کنید:

sudo apt autoremove
sudo apt clean

مرحله ۲: از ابزارهایی مانند Timeshift برای ایجاد نسخه پشتیبان سیستم قبل از ایجاد تغییرات بزرگ استفاده کنید. این کار امکان بازگشت به حالت قبلی را در صورت بروز مشکل فراهم می‌سازد.

اجرای این تنظیمات بهینه‌سازی هدفمند و نگهداری منظم باعث افزایش سرعت لینوکس مینت، کاهش کندی سیستم و ارائه تجربه‌ای پاسخ‌گوتر، هم در سخت‌افزارهای جدید و هم قدیمی می‌شود.